Mountainbike-geometrie: een gids voor beginners

In 1976 pushten de vroege mountainbike-pioniers aangepaste strandcruisers naar de top op een ongelijkmatige, rotsachtige trail in Marin County, Californië. Vervolgens timeden ze elkaar terwijl ze zo snel als ze durfden naar beneden raasden. Dit was de Repack, de allereerste mountainbikerace ooit. In de nieuwe sport floreerde al snel een overvloed aan verschillende ontwerpen en lay-outs dankzij knutselaars, lassers en monteurs die met vormen gingen spelen om de ultieme mountainbike te creëren.

In de jaren 1990 en begin jaren 2000 waren mountainbikes het Wilde Westen van het wielrennen, waarbij ontwerpers probeerden de beste manier te vinden om wielen, vering en een zadel samen te brengen. In de jaren 2010 werd het wat rustiger en werden veel van de wildere ontwerpen terzijde geschoven, omdat ze onbetrouwbaar, inefficiënt en in sommige gevallen ronduit gevaarlijk werden geacht.

De capaciteiten van de nieuwe generatie machines werden aanzienlijk verbeterd, je kon hiermee langer én sneller gaan op woeste ondergrond, bergop en bergaf. Al snel werden de grenzen van het strandcruisersjabloon uit de jaren 1940 bereikt, waarop de modellen nog steeds losjes waren gebaseerd. Het was duidelijk dat er een eigen unieke geometrie nodig zou zijn om er het maximale uit te kunnen halen.

Moderne mountainbike-geometrie

De geometrie van mountainbikes is de afgelopen tien jaar drastisch veranderd en een moderne mountainbike zal heel anders aanvoelen dan een oudere. Met al deze veranderingen zijn ook de geometrietabellen uitgebreid met informatie over de pasvorm van de fiets, maar ook met de fietsvoorkeuren. Hoewel het er op het eerste gezicht kan uitzien als een intimiderende brei van cijfers, helpt deze gids je de code op een logische manier te kraken.

We denken dat jij het meest zult genieten van je rit als je op de juiste fiets zit en je fiets bij je omgeving past. Onze ontwerpers, monteurs en testrijders steken vele uren in elke fiets om de juiste geometriebalans te vinden, zodat jij je kunt concentreren op het pad dat voor je ligt. De verschillen tussen de cijfers lijken misschien klein, maar daar zit precies het geheim van een geweldige fiets: in de details.

De zitbuis is de belangrijkste maat voor de pasvorm van je fiets. Hoewel er veel vooruitgang is geboekt op het gebied van mountainbike-geometrie, blijft de lengte van de zitbuis cruciaal. Het is heel eenvoudig: is deze te lang, dan pas je niet op de fiets en is deze te kort, dan kun je niet goed trappen.

Al onze geometrietabellen laten je het bereik zien van zadelhoogtes die op het frame mogelijk zijn op basis van de meegeleverde zadelpen. Je hoeft dus alleen maar je zithoogte te bepalen met een meetlint. De medium Spectral met zijn 150 mm dropper zadelpen is bijvoorbeeld geschikt voor fietsers die een zadelhoogte tussen 670 en 805 mm nodig hebben.

Welke lengte van de zitbuis heb ik nodig voor een dropper zadelpen?

Dit wordt nog een stap geavanceerder als je later je eigen dropper post wilt inpassen. Als je een zadelpen van 150 mm hebt, betekent dat dat je rekening moet houden met de lengte van de zitbuis, de lengte van de pen bij volledige verlenging, de hoogte van de stelschroef en de bovenkant van de zadelpen. Zitbuizen zijn korter geworden om dit allemaal mogelijk te maken, maar de juist passende berekening is nog veel complexer.

Bereik is een van de recente toevoegingen aan de geometrietabel. Het is een van de belangrijkste cijfers om aan te geven hoe een fiets zich op de trail zal gedragen. In het verleden, en vandaag de dag op de weg nog steeds, werd de bovenbuis of effectieve bovenbuis gemeten. Deze geven aan hoe ver de zitbuis van de balhoofdbuis verwijderd is, wat belangrijk is als je het grootste deel van je rit zittend doorbrengt.

Op een mountainbike helpt bereik je te begrijpen hoe de fiets zal aanvoelen wanneer je uit het zadel komt, want dan begint de fun pas echt. Het bereik is de horizontale lengte van de voorkant van de fiets, gemeten van de trapas tot de balhoofdbuis, wat ruwweg overeenkomt met de ruimte die je romp inneemt als je op de pedalen staat.

Over het algemeen zul je merken dat een crosscountry-fiets een korter bereik heeft dan een downhill- of endurofiets. Dit komt omdat bij crosscountry-fietsen vaak een langere stuurpen wordt gebruikt, en dus wordt het bereik ingekort om dit te compenseren. Vergeleken met de meer downhill-ready Spectral met zijn bereik van 460 mm in maat medium, heeft de medium Neuron een bereik van 433 mm. Dit lijkt misschien een groot verschil, maar de medium Neuron is ontworpen met een stuurpen van 60 mm in vergelijking met een stuurpen van 40 mm op de Spectral, waardoor de totale lengte gelijk blijft voor de rijder. Voor sommige fietsen hebben we de meting Reach+ geïntroduceerd om de gecombineerde lengte van de stuurpen en het frame in een eenvoudig getal uit te drukken.

In hoeverre verschilt bereik van persoon tot persoon?

Voorkeur is een belangrijk element van bereik. Veel fietsers hebben een sterke voorkeur voor een kortere of langere fiets. Een langere fiets is meestal stabieler als je snel rijdt, maar is niet zo handig in krappe bochten en bij wheelies. Een kortere fiets zou je als speelser kunnen omschrijven; het zal gemakkelijker zijn om met lage snelheid door technisch terrein te navigeren en over de trail te bewegen, maar het compromis is dat deze veel nerveuzer zal aanvoelen bij hoge snelheden. Onze Enduro World Series-winnende Strive is bijvoorbeeld 20 mm langer dan de meer allround Spectral, met een bereik van 480 mm voor een medium.

Er zijn geen echt goede of foute antwoorden zolang je op de fiets past. Het komt uiteindelijk neer op de vraag wat je comfortabeler en/of leuker vindt.

Zodra je de gewenste lengte van je fiets weet, is de volgende vraag hoe hoog de voorkant moet zijn. Je kunt met spacers in je stuur en stuurpen een enorm verschil maken in de hoogte van je cockpit. Het cijfer voor stack geeft je het startpunt: hoe hoog het frame op zichzelf is. Dit wordt gemeten vanaf de trapas, verticaal naar de bovenkant van de balhoofdbuis. Dit levert je stuurhoogte op in verhouding tot waar je voeten zich bevinden. In het verleden hadden mensen de neiging om de lengte van de balhoofdbuis te gebruiken, maar hiervoor moest je berekeningen maken voor de hoogte in verhouding tot de trapas en de hoek van de balhoofdbuis. Stack is een veel eenvoudigere meting die overal rekening mee houdt.

Verandert de stack bij de verschillende stijlen van mountainbiken?

Crosscountry-fietsen, zoals de World Cup-race-winnende Lux, hebben meestal lagere stack-hoogtes. De medium heeft een stackhoogte van 582 mm, wat als laag wordt beschouwd. Dit komt omdat XC-racers graag een laag stuur hebben bij de klim, waarmee het gewicht laag en het voorwiel op de grond blijft voor optimale grip. Aan de andere kant heeft een freeridefiets zoals de Torque een stack-hoogte van 632 mm, wat zeker goed aanvoelt bij het afdalen van steil terrein. Een trailfiets zoals de Neuron heeft een stack van 614 mm voor de maat medium, dus ertussenin om het maximale uit je hele rit te kunnen halen.

De balhoofdbuishoek informeert je hoe je fiets zal aanvoelen bij het sturen. Waar de zitbuis, het bereik en de stack informatie over de basispasvorm van de fiets geven, gaan het bij de balhoofdbuishoek meer over prestatie dan over pasvorm.

Wat betekenen vlak en steil?

Als je de Lux vergelijkt met onze World Cup-race-winnende downhillfiets, de Sender, zijn de verschillen duidelijk zichtbaar. De Lux heeft een balhoofdbuishoek van 68,5 graden, wat als vrij steil wordt beschouwd. Voor XC, waar de beklimmingen veel belangrijker zijn, zorgt een steilere balhoofdbuishoek voor snellere stuurbewegingen bij lage snelheden. Het compromis is dat de fiets betrouwbaar zal aanvoelen als de snelheden toenemen.

De Sender is uitsluitend ontworpen om zo snel mogelijk af te dalen, dus deze heeft een balhoofdbuishoek van 63 graden, die we zouden omschrijven als vlak. Dit maakt het sturen langzamer, waardoor je meer vertrouwen zult voelen. Een vlakke balhoofdbuishoek maakt de voorkant van de fiets ook langer, wat de stabiliteit bevordert. Daarentegen zal je, als je probeert met een Sender heuvelop te rijden, merken dat de besturing traag en vaag aanvoelt en dat het moeilijk is om krappe obstakels te omzeilen.

Welke balhoofdbuishoek moet een trailfiets hebben?

Tussen die twee uitersten kan de balhoofdbuishoek subtiele verschillen zichtbaar maken in hetgeen je kunt met een fiets. Hoewel de Spectral en de Neuron beide trailfietsen zijn, kun je aan de balhoofdbuishoek zien dat ze verschillend zijn. De Neuron zit op 67 graden, dicht bij de Lux, wat aantoont dat deze is ontworpen voor de soort fietser die meer de voorkeur geeft aan de crosscountry-stijl. Als je je liever richt op afdalingen, is de Spectral met een balhoofdbuishoek van 64 graden slechts één graad verwijderd van de Sender.

De lengte van de chainstay speelt een grote rol bij het bepalen hoe stabiel je fiets zal zijn. Instabiliteit klinkt weliswaar slecht, maar het is cruciaal voor de hantering van de fiets. Als je een volledig stabiele fiets zou hebben, is het alsof je met een goederentrein rijdt die zo stabiel is dat je hem nooit zijwaarts kan bewegen. Dus je hebt een bepaald niveau van instabiliteit nodig. Hoeveel dan?

De basisregel is als volgt: met een kortere chainstay is de fiets gemakkelijker en speelser op de trail, terwijl een fiets met een langere chainstay stabieler en moeilijker te bewegen is. Veel fietsers geven de voorkeur aan een kortere chainstay, omdat deze fietsen gemakkelijker hanteerbaar zijn bij wheelies, manuals en scherpe lijnen, terwijl een fiets met langere chainstays meer kracht vereist om op dezelfde manier te rijden. Wil je echter pure downhill-snelheid, dan is een langere chainstay de juiste keuze.

Een racefiets zoals de Sender is puur gericht op de snelheid in de afdaling en heeft dus een langere 445 mm chainstay. XC-racers geven meestal de voorkeur aan korte chainstays, niet alleen vanwege de snellere besturing, maar ook omdat ze geloven dat een kortere stay stijver en efficiënter is. Daarom heeft de Lux een 432 mm chainstay.

Op sommige van onze fietsen hebben we de lengte van de chainstay aangepast aan een bepaalde fietsstijl. De Spectral wordt bijvoorbeeld aangeboden in drie versies: 29, 27,5 en mullet. De 29-inch versie heeft 29-inch wielen voor en achter voor allround mogelijkheden, terwijl de mullet en de 27,5-versie kleinere wielen hebben voor meer flexibiliteit op de trail. Om dit te reflecteren, heeft de 29-versie een stabielere 437 mm chainstay, terwijl de 27,5 en de mullet een kortere 432 mm chainstay hebben voor een meer op afdaling gerichte fietsstijl.

Waarom is de lengte van chainstays op eMTB’s zo anders?

Elektrische mountainbikes hebben meestal iets langere chainstays, omdat de motor je in staat stelt steilere beklimmingen aan te gaan dan op een gewone mountainbike. Op dit soort klimmen geeft een langere chainstay je iets betere gewichtsverdeling over het achterwiel en is het eenvoudiger om de fiets onder controle te houden. Daarom heeft de reguliere Spectral 29 een chainstay van 437 mm, terwijl de Spectral:ON een chainstay van 440 mm heeft.

De zitbuishoek geeft aan of een fiets beter geschikt is voor vlakker of steiler terrein. Een fiets met een vlakkere zitbuishoek zal geneigd zijn je gewicht terug te brengen naar de fiets, waardoor de druk op de polsen op vlak terrein wordt verminderd. Een steilere zitbuishoek duwt de rijder naar voren op de fiets, waardoor het gewicht op de polsen op vlakker terrein toeneemt. Zodra het bergop gaat, ben je wel beter in staat om te klimmen, met je gewicht centraal op de fiets om grip te behouden.

Hoe verandert de zitbuishoek tussen verschillende fietsstijlen?

Dit betekent meestal dat een fiets zoals de Strive, ontworpen voor enduro-races, een steilere zitbuishoek van 78 graden heeft, terwijl de Lux, gericht op XC-races waarin je meer tijd op de vlakke ondergrond doorbrengt, een vlakkere hoek van 75 graden heeft.

Als je wilt weten hoe dit aanvoelt op de trails, kun je een van onze Experience Centres bezoeken. Ons vriendelijke en deskundige personeel zal met alle plezier een bikefitting bij je uitvoeren en zelfs een proefrit voor je organiseren:

Als je niet in de buurt van een van onze Experience Centres woont, kun je onze sociale media voor jouw land volgen om erachter te komen waar en wanneer we fietsfestivals en demo-evenementen bijwonen. Onze landenteams reizen door hun landen om ervoor te zorgen dat je niet te ver hoeft te reizen om onze fietsen te ervaren.